224
Hisse senedi fiyatları bazı zamanlarda farklı bir şekilde trend izlemektedirler. Bu da anomali (anomaly) tanımlaması ile açıklanmaktadır.
Hisse senedi getirilerindeki mevsimsellikleri belgeleyen “anomali” çalışmaları çok önem taşımaktadır. Özellikle Ocak ayında küçük şirketlerin hisselerinin getirileri, ortalama olarak diğer aylara nazaran daha yüksek olmaktadır. Sağlanan bu yüksek getiriler Aralık ayının son işlem gününde ve Ocak ayının ilk beş gününde elde edilmektedir. Getiriler her ayın son günlerinde ve tatillerden önceki günlerde oluşmaktadır. Günlük getiriler ise genellikle, gün başında ve sonunda oluşmaktadır (Başoğlu , vd., 2001: 186).
Günlere ilişkin anomali şeklinde açıklanan anomali, borsada işlem gören hisse senetlerinin, haftanın belirli bir günü veya günlerinde, daha yüksek veya düşük getiri elde edilmesidir.
Finans literatüründe, haftanın günü yada hafta sonu anomalisi denilince, hisse senedi getirilerinin haftanın ilk işlem günü olan pazartesi (bazı ülkelerde Salı) günlerinin sistematik olarak negatif getiri sağladığı akla gelmektedir. Haftanın günü anomalisine ilişkin çalışmalarda, hisse senedi fiyatları düzenli bir şekilde, Pazartesi günleri bir önceki güne göre düşmekte, Cuma günü ise bir önceki işlem gününe göre önemli oranda yükselmektedir. Yani ortalama getiriler, haftanın son işlem günü yüksek, haftanın ilk günü en düşük düzeyde olmaktadır (Barak, 2008: 128).
(Karan & Uygur, 2001) yaptıkları çalışmada ilk defa haftanın günleri etkisi firma büyüklüğüne göre oluşturulmuş portföylerle incelenmiştir. Bu çalışmada 1991-1998 dönemi itibari ile İMKB şirketleri firma büyüklüğüne göre 10 ayrı portföye ayrılarak incelenmiştir. Endeks bazında haftanın son üç günü anlamlı pozitif getiri vermektedir. En çok getiri Cuma günü elde edilmektedir. Pazartesi ve Salı günleri getirileri anlamsızdır. Çarşamba günü getirileri ise 10 portföyün 8’inde % 95’in üzerinde anlamlı sonuç elde edilmiştir. Bu sonuçlara göre İMKB’de anlamlı bir hafta sonu etkisi olmadığı anlaşılmaktadır.
Bu alanda yapılmış birçok ampirik çalışma bulunmaktadır. Bu yüzden söz konusu anomalinin, uluslararası bir anomali olduğu ortaya konmaktadır.
Aylara ilişkin anomali şeklinde açıklanan anomali, hisse senedi getirilerinin yılın herhangi bir ayında diğer aylara göre farklı getiri getirip getirmemesidir. En fazla üzerinde çalışılan anomali, Ocak ayı anomalisidir. Ocak ayı anomalisinin bu kadar çok dikkat çekmesinin nedeni, Ocak ayında yatırımcılar hisse senetlerinden diğer aylara oranla çok farklı getiriler elde etmektedir.
Ocak ayı anomalisinin muhtemel nedenleri, yatırımcıların yılın son ayında vergiden kaçınmak amacıyla satış yapmaları ve bu avantajdan yararlandıktan sonra tekrar Ocak ayının ilk günlerinde alışa geçmeleri olarak gösterilebilir. Diğer neden olarak ise; kurumsal yatırımcıların ve yatırım fonlarının yılsonu bilançosunu daha iyi göstermek için kötü performans gösteren hisse senetlerini Aralık ayında satmalarıdır. Bu yüzden satılan hisseler Ocak ayında tekrar portföye alınmaktadır. Ocak ayı anomalisinin, küçük firmalardan kaynaklandığı bilinmektedir (Karan, 2011: 294).
Bu konu ile ilgili önemli bir çalışma (Ege, vd., 2012) tarafından yapılmıştır. Ocak ayı anomalisinin endekslerdeki varlığını sınayabilmek amacıyla 2001-2011 yılları arasında IMKB-50 ve IMKB-30 endeks kapanış fiyatları baz alınarak yapılmış ve analiz sonucunda 11 yıl içerisinde 6 yılda Ocak ayı anomalisi tespit edilmiştir. Ocak ayı anomalisinin en yüksek oranda gerçekleştiği yıl 2001 iken, en düşük Ocak ayı anomalisinin saptandığı yıl ise 2008 olarak belirlenmiştir. Bu anomaliye sebep olan en önemli etkenler; yılbaşlarında piyasadaki para hacminin artması, vergisel nedenler ve haberlerin etkisi olarak gösterilmiştir.
Kaynak: Küden, M. (2014). “Davranışsal Finans Açısından Bireysel Yatırım Tercihlerinin Değerlendirilmesi”. İzmir: Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi